Socialist Republic of Vietnam

Nhân kỷ niệm 10 năm bình thường hoá quan hệ Việt Nam-Mỹ (1995-2005) và trước chuyến thăm Mỹ đầu tiên của Thủ tướng nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam Phan Văn Khải (19-25/6/2005), Đại sứ Đặc mệnh Toàn quyền nước ta tại Mỹ Nguyễn Tâm Chiến đã vui lòng dành cho phóng viên TTXVN tại Oa-sinh-tơn cuộc phỏng vấn dưới đây:

PV: Trước hết xin Đại sứ nhận định về sự cải thiện quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ trong 30 năm qua?

Đại sứ Nguyễn Tâm Chiến: Ngay từ sau năm 1975, xuất phát từ truyền thống hoà hiếu của dân tộc, với lòng mong muốn xây dựng hoà bình, ổn định và phát triển, Việt Nam đã bày tỏ sẵn sàng thiết lập quan hệ bình thường với Mỹ dựa trên những chuẩn mực của quan hệ quốc tế. Song do nhiều nguyên nhân, phải 20 năm sau quá trình bình thường hoá mới chính thức bắt đầu với việc thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước năm 1995.

Trong 10 năm qua, nhờ nỗ lực của cả hai phía, mối quan hệ hai nước đã đi được một chặng đường quan trọng, đạt được những thành quả đáng khích lệ trong nhiều lĩnh vực như đã đạo dựng được những cơ sở tốt cho sự hợp tác kinh tế-thương mại; đã thiết lập được các cuộc tiếp xúc, đối thoại về chính trị thông qua việc trao đổi các đoàn cao cấp ngày càng thường xuyên hơn; sự hợp tác trong tìm kiếm người mất tích trong chiến tranh là một điểm sáng.Hợp tác trong các lĩnh vực giáo dục, khoa học-công nghệ, tư pháp cũng đạt nhiều kết quả đáng khích lệ; sự hợp tác trong lĩnh vực chống khủng bố, phòng chống ma tuý, rà phá bom mìn… đã được mở ra và đạt kết quả. Quan hệ trong lĩnh vực quốc phòng cũng đã được thiết lập . Thông qua phát triển du lịch, thiết lập đường bay thẳng, công dân hai nước ngày càng có điều kiện thăm viếng lẫn nhau,với mức hơn 300 nghìn người Mỹ đến Việt Nam mỗi năm hiện nay. Quan hệ giữa các địa phương , các hiệp hội,các trường đại học… từng bước được mở rộng.

Tựu trung lại có thể nói, 30 năm qua, với tinh thần “gác lại quá khứ, hướng tới tương lai” chúng ta đã chuyển quan hệ hai nước từ chỗ là thù nghịch sang giai đoạn phát triển bình thường, đạt những bước tiến không chỉ về chính trị - ngoại giao mà cả về hợp tác kinh tế - thương mại, khoa học-kỹ thuật, giáo dục-đào tạọ cũng như trong lĩnh vực quốc phòng . Việc bình thường hoá hoàn toàn quan hệ là phù hợp với lợi ích của nhân dân hai nước, và là đóng góp quan trọng vào củng cố hoà bình và phát triển ở khu vực.

Phóng viên: Sự bình thường hoá quan hệ hai nước đã có ý nghĩa thế nào đối với Việt Nam?

Đại sứ Nguyễn Tâm Chiến: Trong khi thực hiện đường lối đối ngoại độc lập ,tự chủ và rộng mở với phương châm “sẵn sàng là bạn và đối tác tin cậy của tất cả các nước trong cộng động quốc tế, phấn đấu vì hoà bình, độc lập và phát triển”, thêm bạn bớt thù, chúng ta đã nỗ lực bình thường hoá quan hệ với Mỹ. Với việc đó , chúng ta đã khẳng định và tăng cường rõ rệt vị thế của đất nước Việt Nam. Từ chỗ bị bao vây cấm vận, quan hệ kinh tế thương mại bị hạn chế, ngày nay cùng một lúc nước ta đã có quan hệ bình thường và ngày càng phát triển với tất cả các nước lớn và trung tâm tg, và với đại đa số các nước khác. Việt nam trở thành thành viên bình đẳng, tham gia tích cực vào các quan hệ quôc tế, có vai trò không nhỏ trong việc giải quyết các vấn đề quan trọng của khu vực và thế giới, là đối tác và bạn hàng lớn của rất nhiều nước, kể cả với Mỹ.Đây là cục diện chưa từng có.

Tất cả những nỗ lực của chúng ta là nhằm giữ vững môi trường hòa bình, ổn định , tạo thuận lợi cho phát triển kinh tế-xã hội , thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước- lợi ích cao nhất của dân tộc.

Việc xác lập quan hệ bình thường với Mỹ ,một trung tâm lớn về kinh tế, có trình độ khoa học-công nghệ và kỹ thuật tiên tiến,là tạo điều kiện cho doanh nghiệp của ta có cơ hội tìm kiếm thêm thị trường mới cho xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam, cũng như thị trường cho nhập khẩu thiết bị máy móc công nghệ cao cần thiết cho phát triển kinh tế đất nước. Mỹ cũng là trung tâm về giáo dục và đào tạo của tg. với nhiều nguồn lực mà chúng ta có thể hợp tác cùng có lợi.

Ngoài ra, việc thiết lập quan hệ bình thường giữa hai nước còn có ý nghĩa to lớn vượt ra ngoài biên giới, đóng góp quan trọng vào củng cố hoà bình, ổn định và hợp tác ở châu Á-Thái Bình dương nói chung và ở khu vực Đông Nam Á nói riêng.

Phóng viên: Đại sứ thấy chuyến thăm chính thức Hoa kỳ sắp tới của Thủ tướng Phan Văn Khải có ý nghĩa như thế nào đối với quan hệ Việt-Mỹ?

Đại sứ Nguyễn Tâm Chiến: Đây là chuyến thăm có ý nghĩa lịch sử vì là lần đầu tiên Thủ tướng nước Việt Nam thống nhất sang thăm Mỹ sau 30 năm kết thúc chiến tranh. Chuyến đi lại diễn ra đúng vào dịp kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa 2 nước.Do vậy,đây là một mốc mới, một thông điệp rõ ràng về sự phát triển quan hệ Việt-Mỹ, về sự cần thiết đưa mối quan hệ tay đôi lên mức mới, thiết lập quan hệ đối tác xây dựng, ổn định, lâu dài. Chuyến thăm cũng là một thông điệp mạnh mẽ về một đất nước Việt Nam đang phát triển nhanh chóng và chủ động hội nhập vào kinh tế thế giới.

Tôi tin rằng, trong dịp này các nhà lãnh đạo hai nước sẽ điểm lại thành quả quan hệ 10 năm qua, trên cơ sở đó thỏa thuận những đường hướng cơ bản trong tương lai cho sự hợp tác cùng có lợi, bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau, nhằm tạo động lực mới để quan hệ hai nước gặt hái nhiều thành quả hơn nữa.

Phóng viên: Đại sứ đánh giá thế nào về ý nghĩa của Hiệp định thương mại (BTA) đối với quan hệ hai nước và đối với sự phát triển kinh tế thương mại cũng như sự hội nhập của Việt Nam?

Đại sứ Nguyễn Tâm Chiến: Việt nam và Mỹ có những tiềm năng lớn để hợp tác về kinh tế thương mại. Tuy nhiên trước khi có BTA , do thiếu một cơ sở tốt nên quan hệ đó gặp nhiều hạn chế với những con số thống kê rất nhỏ bé. BTA đã trở thành động lực to lớn cho sự phát triển nhanh chóng, kim ngạch thương mại hai chiều tăng hơn 4 lần từ 1,4 tỷ (2001) lên 6,4 tỷ USD (2004), và nếu so với năm 1995 đã tăng 20 lần.

Mỹ đã trở thành một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam. Quan hệ kinh tế - thương mại phát triển đã kéo theo quan hệ trên nhiều lĩnh vực khác phát triển , từ chính trị đến hợp tác khoa học, giáo dục, y tế, nhân đạo, văn hóa, chống khủng bố ,chống tội phạm xuyên quốc gia và hợp tác giải quyết các vấn đề toàn cầu. Tất cả những điều đó đã nói lên ý nghĩa quan trọng của BTA.
Tuy nhiên, với tiềm năng của hai nước, mức độ quan hệ kinh tế như vậy vẫn còn thấp.Do nước ta vẫn chưa phải là thành viên của WTO nên hàng hóa của Việt Nam nhập khẩu vào Mỹ vẫn bị những trở ngại của hàng rào hạn ngạch và bị đối xử không công bằng, thậm chí quá phi lý như trong vụ “bán phá giá “ cá basa. Những điều đó đã làm trở ngại đáng kể cho việc gia tăng quan hệ kinh tế thương mại . Hiện nay hai nước đang cố gắng để có thể kết thúc đàm phán song phương về việc Việt Nam gia nhập WTO. Chúng ta hy vọng rằng, vì lợi ích lớn của quan hệ hai nước, Mỹ sẽ sớm kết thúc đàm phán song phương với Việt Nam, dành cho Việt Nam Qui chế thương mại bình thường vĩnh viễn (PNTR), tạo điều kiện để Việt Nam có thể sớm trở thành thành viên WTO. Đó sẽ là động lực quan trọng mới để phát triển nhanh và mạnh hơn nữa mối quan hệ kinh tế -thương mại cùng có lợi Việt-Mỹ . Điều đó cũng sẽ gia tăng cơ hội cho các doanh nghiệp Mỹ tại thị trường Việt Nam.

Phóng viên: Theo Đại sứ, hiện nay quan hệ hai nước đang có những vấn đề gì cản trở phát triển?

Đại sứ Nguyễn Tâm Chiến: Với việc bình thường hóa hoàn toàn, quan hệ hai nước càng có nhiều điều kiện để phát triển. Còn nhiều dư địa để đẩy nhanh và mạnh hơn nữa quan hệ kinh tế-thương mại. Kim ngạch buôn bán 2 chiều chưa phải cao. Các nhà đầu tư Mỹ vẫn chưa kinh doanh nhiều ở Việt Nam, tổng giá trị đầu tư trực tiếp (FDI) chưa xứng với tầm cở một nền kinh tế hùng mạnh như Mỹ và với đòi hỏi của một thị trường đang gia tăng sức mua của 82 triệu người tiêu dùng Việt Nam.Các lý do đã nêu trên như Việt Nam chưa là thành viên của WTO, Mỹ chưa dành cho Việt Nam quy chế PNTR và vẫn còn sự đối xử không công bằng đã làm chững lại buôn bán của mặt hàng này hay mặt hàng khác. Tôi hy vọng những vấn đề này sẽ sớm được giải quyết.

Về những lĩnh vực khác, theo tôi, trong quan hệ đã bình thường giữa 2 nhà nước bất kỳ nào cũng sẽ không tránh khỏi nảy sinh những vấn đề này hay vấn đề khác cần phải xử lý. Nếu hai bên luôn coi trọng lợi ích lớn và căn bản của quan hệ giữa 2 quốc gia , trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau , thì bất kỳ v/đ khác biệt nào cũng có thể giải quyết được, dù nhạy cảm hay phức tạp đến đâu. Để đạt mục tiêu đó, cần gia tăng đối thoại thẳng thắn nhằm tăng cường hiểu biết. Khi có bất đồng nảy sinh thì cần tham khảo ý kiến chính thức của nhau./.