"Vàng trắng" Nha Trang
Hòn Ngoại quê tôi nằm chơi vơi ngoài biển Đông. Nơi đây trời xanh nước biếc, không khí trong sạch vô cùng. Thiên nhiên dành cho nơi này nửa triệu con yến Hàng, một trong những loài thuộc họ nhà yến. Yến Hàng làm tổ trong những hang thoáng mát, trên những vách đá cheo leo. Những chiếc tổ trắng ngà bám trên vòm hang, đính trên mỏm đá.
Mờ sáng, từ biển khơi mù sương, đàn yến ríu rít gọi nhau bay đến những cánh rừng già, ruộng đồng, sông núi. Chúng chao liệng giữa tầng không, uống sương trời thanh khiết. Người ta bảo chim yến không uống nước hồ ao, sông biển, thứ nước có thuốc trừ sâu, kim loại nặng, chất phóng xạ... Chúng ăn ruồi, muỗi, rầy xanh, rầy nâu... và chỉ ăn những con khỏe mạnh, đang bay liệng, chứ không ăn côn trùng chết, hay còn sống đang bò, đậu trên cây. Có lẽ nhờ cách ăn uống "vệ sinh, khoa học" mà chim yến có thể bay lượn suốt 14 tiếng liền.
Tạo hóa sinh ra muôn loài, nhưng chẳng có loài nào làm nhà bằng chính máu thịt của mình như yến Hàng. Suốt một năm, chúng đi sớm, về khuya để tích lũy thứ nhựa sống kỳ diệu. Đông y gọi thứ nhựa ấy là "tâm dịch", "ngọc dịch" hay "huyền tương"; ta gọi thứ nhựa ấy là nước dãi. Trước Tết Nguyên đán, chim yến "rút ruột" làm tổ. Chúng nhả ra dòng "tâm dịch" trong suốt, "đan" thành chiếc tổ xinh xắn, trắng ngà.
Yến Hàng sống với nhau tử tế và có "văn hóa" cao: chim đực, chim mái cùng nhau làm tổ, ấp trứng, nuôi con. Đặc biệt, yến Hàng không bao giờ tranh giành tổ của nhau; bởi vậy trong xã hội loài yến không có xung đột, khiếu kiện về đất đai, nhà cửa... Có người bảo chim yến "dạy" con tình yêu quê hương từ nhỏ. Những tiếng "chíp chíp" của chim con phát ra, đập vào vách đá, dội lại tai chúng, tạo nên trong não tín hiệu "quê hương". Con người đã thử nghiệm mang chim yến đến một nơi đầy "hoa thơm, mật ngọt", nhưng chúng vẫn tìm về nơi "chôn nhau, cắt rốn". Con người có thể lạc lối, còn chim yến thì không.
Đến Nha Trang, bạn nhớ tham quan đảo Yến nhé! Bạn sẽ được đến hang yến ở Hòn Sam, ngắm rạn san hô và sinh vật biển bằng tàu đáy kính ở Hòn Nội, tắm biển ở Bãi Đôi cát trắng tuyệt vời... Nếu muốn, bạn có thể thưởng thức món ăn vua chúa: yến sào, còn gọi là "vàng trắng", có tác dụng bồi bổ sức khỏe, làm chậm quá trình lão hóa, chữa một số bệnh về phổi, thận, hậu sản...
Việt Lâm, Báo Thanh Niên 5/5/2005
