Socialist Republic of Vietnam

Năm 2004 đã đi qua với nhiều diễn biến nhanh chóng, phức tạp và có những tác động sâu sắc tới tất cả các nước, trong đó có nước ta. Chúng tôi xin trân trọng giới thiệu bài viết của Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Dy Niên nhìn lại những hoạt động đối ngoại của Việt Nam trong năm qua.

Bức tranh chung về tình hình an ninh và chính trị thế giới năm 2004 có điểm nổi bật là ổn định tương đối trên phạm vi toàn cầu, đi liền với xung đột, bạo lực và căng thẳng ở một số khu vực. Chiến tranh lớn như ở I-rắc năm 2003 đã không xảy ra, song tiến trình hòa bình vẫn bế tắc ở Trung Ðông, khủng bố vẫn xảy ra ở nhiều nơi, quan hệ căng thẳng vẫn tiếp diễn giữa Mỹ và CHDCND Triều Tiên, Iran liên quan vấn đề hạt nhân... Ðặc điểm đó đã chi phối mạnh mẽ sự điều chỉnh chính sách của các nước và đưa lại nhiều bất trắc trong môi trường đối ngoại của nhiều quốc gia.

Các nước lớn tiếp tục đẩy mạnh cải thiện quan hệ và tranh thủ lẫn nhau, nhưng cọ xát về lợi ích vẫn gay gắt. Mối quan hệ giữa các nước lớn vẫn trong khuôn khổ vừa đấu tranh vừa thỏa hiệp, tránh đối đầu trong các vấn đề an ninh chính trị, hợp tác trong vấn đề chống khủng bố và chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, song cạnh tranh gay gắt trong các vấn đề chiến lược và quan hệ kinh tế, thương mại. Các hình thái tập hợp lực lượng trên thế giới diễn ra đa dạng và linh hoạt trên từng vấn đề và từng thời điểm cụ thể. Các nước đang phát triển và các lực lượng tiến bộ khác trên thế giới vẫn tiếp tục tăng cường đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, công bằng và tiến bộ xã hội, chống chiến tranh, cường quyền, áp đặt và can thiệp trong hợp tác quốc tế.

Châu Á - Thái Bình Dương tiếp tục là khu vực phát triển kinh tế năng động với tốc độ cao. Tiến trình liên kết giữa các tiểu khu vực thuộc hai bên bờ châu Á - Thái Bình Dương tiếp tục được đẩy mạnh. Tuy nhiên, một số điểm nóng vẫn chưa được giải quyết và tiếp tục tác động không thuận tới môi trường an ninh khu vực.

Kinh tế thế giới phục hồi khả quan và diễn ra khá đồng đều ở các khu vực nhưng nhìn chung vẫn tiếp tục phải đối mặt với nhiều khó khăn do tình hình bất ổn ở nhiều quốc gia, giá dầu biến động mạnh và ở mức cao. Sự lan rộng của các hoạt động khủng bố quốc tế, xung đột vũ trang, thảm họa môi trường, sự lây lan của dịch bệnh cũng đang đặt ra nhiều thách thức đối với sự ổn định của kinh tế thế giới. Quá trình toàn cầu hóa gắn liền với tự do hóa thương mại, đầu tư và các liên kết kinh tế quốc tế tiếp tục phát triển, song xu hướng bảo hộ mậu dịch vẫn có chiều hướng gia tăng.

Trong bối cảnh đó, hoạt động đối ngoại của Ðảng và Nhà nước ta đã được triển khai rất chủ động, có trọng tâm và ưu tiên hợp lý, xử lý đúng đắn và kịp thời các vấn đề đối ngoại nảy sinh, đạt được nhiều thành tựu khích lệ, góp phần thiết thực vào việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc. Kết quả quan trọng nhất là, hoạt động đối ngoại năm 2004 đã góp phần duy trì được môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước. Sự đan xen về quan hệ, ràng buộc về lợi ích với tất cả các đối tác quan trọng, đặc biệt là các nước láng giềng khu vực và các nước lớn đã góp phần tạo ra những chuyển biến về chất trong quan hệ với các đối tác này. Công tác hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực đã được đẩy mạnh, qua đó góp phần nâng cao vị thế quốc tế của đất nước, tranh thủ hợp tác nhất là hợp tác về kinh tế thương mại, đầu tư và du lịch... Ngoại giao đa phương Việt Nam năm 2004 đã có bước trưởng thành vượt bậc. Ðiểm nổi bật nhất là, chúng ta đã tổ chức thành công Hội nghị cấp cao ASEM 5 tại Hà Nội, tạo được ấn tượng sâu sắc đối với cộng đồng quốc tế và có những đóng góp thiết thực vào quá trình phát triển của ASEM. Vị thế và vai trò của Việt Nam trên các diễn đàn đa phương tiếp tục được nâng cao. Chúng ta tiếp tục chủ động tham gia và có những đóng góp thiết thực tại các diễn đàn quốc tế và khu vực như Hội nghị cấp cao ASEAN 10 tại Lào, Hội nghị AIPO tại Cam-pu-chia, Hội nghị Cấp cao APEC tại Chile, Hội nghị Cấp cao cộng đồng các nước có sử dụng tiếng Pháp tại Buốc-ki-na Pha-xô...

Công tác ngoại giao phục vụ phát triển kinh tế đã có bước chuyển rõ rệt, giúp duy trì và mở rộng quan hệ kinh tế, thương mại, du lịch, đầu tư với các nước, tích cực tham gia giải quyết những tranh chấp nảy sinh. Các cơ quan đại diện ta ở nước ngoài đã tích cực chủ động tìm kiếm thị trường, xúc tiến thương mại, đầu tư, bảo hộ quyền lợi chính đáng của người lao động Việt Nam... Nghị quyết 08 của Chính phủ ra đời kịp thời và tạo điều kiện thuận lợi cho công tác ngoại giao phục vụ phát triển kinh tế có bước chuyển mạnh cả về nhận thức và hành động.

Công tác vận động người Việt Nam ở nước ngoài đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Việc tổ chức Trại hè 2004 cho con em Việt kiều được đánh giá thành công, có tác dụng thiết thực đối với việc giáo dục các thế hệ Việt kiều hướng về Tổ quốc. Sau khi Bộ Chính trị ra Nghị quyết số 36 về công tác vận động cộng đồng, việc học tập và phổ biến Nghị quyết đã được triển khai sâu rộng ở trong nước và ngoài nước. Công tác xây dựng chính sách đối với kiều bào cũng đang được từng bước hoàn thiện. Công tác thông tin - văn hóa đối ngoại tiếp tục được đổi mới nhằm tranh thủ và định hướng dư luận, tuyên truyền và quảng bá về đất nước và con người Việt Nam với bạn bè quốc tế, góp phần hạn chế những luận điệu vu cáo, xuyên tạc. Hội liên lạc người Việt Nam ở nước ngoài đã chủ động triển khai nhiều hoạt động thiết thực, có hiệu quả, tạo thêm cầu nối gắn bó bà con với quê hương.

Sự phối hợp giữa hoạt động đối ngoại của Nhà nước với hoạt động đối ngoại của Ðảng, Quốc hội và đối ngoại nhân dân được tăng cường, tạo sự đan xen nhiều tầng nấc về quan hệ và lợi ích, mở rộng giao lưu giữa các tổ chức và nhân dân Việt Nam với các nước trên thế giới, qua đó góp phần tăng cường sức mạnh tổng hợp của đất nước. Hoạt động đối ngoại của các ngành, các cấp đã được coi trọng và thúc đẩy. Công tác ngoại vụ địa phương của các tỉnh, thành phố trong cả nước, nhất là các tỉnh biên giới với các nước láng giềng đã được đẩy mạnh, góp phần quan trọng vào việc tăng cường hiểu biết, tin cậy lẫn nhau, tác động thiết thực tới việc thúc đẩy quan hệ nhiều mặt với các đối tác.

Những thành tựu trên đã góp phần không ngừng nâng cao tiềm lực đất nước và vị thế quốc tế của Việt Nam trong cộng đồng quốc tế.

Năm 2005 sẽ là năm vô cùng quan trọng đối với nước ta với nhiều ngày lễ kỷ niệm lớn và cũng là năm có ý nghĩa quyết định tới việc hoàn thành các mục tiêu và nhiệm vụ mà Ðại hội lần thứ IX của Ðảng đã đề ra, tạo tiền đề cho việc thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới. Tình hình thế giới và khu vực sắp tới sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp, thuận lợi đi liền với thách thức. Ðất nước ta có những lợi thế cơ bản. Hoạt động đối ngoại phải chủ động phát huy tốt những thành tựu đối ngoại đã đạt được, tranh thủ những thuận lợi mới và phải hạn chế đến mức thấp nhất những tác động không thuận. Ðể tiếp tục duy trì và không ngừng củng cố môi trường hòa bình, ổn định, đồng thời nâng cao vị thế của nước ta trên trường quốc tế, cần tiếp tục củng cố và hoàn thiện khuôn khổ quan hệ ổn định, lâu dài mà chúng ta đã xây dựng được với các đối tác. Cần đẩy mạnh chủ động hội nhập thúc đẩy quá trình đàm phán gia nhập WTO nhằm hoàn thành mục tiêu sớm gia nhập tổ chức này, chủ động tham gia và phát huy vai trò của nước ta tại các diễn đàn đa phương, đồng thời chủ động gắn các nội dung kinh tế trong các hoạt động chính trị đối ngoại, phát huy tốt hơn nữa vai trò của ngoại giao trong phát triển kinh tế, xã hội. Triển khai có hiệu quả Nghị quyết 36 của Bộ Chính trị về công tác vận động người Việt Nam ở nước ngoài cũng như công tác thông tin - văn hóa đối ngoại. Ðể làm tốt những nhiệm vụ trên đây, cần thực hiện ngay từ bây giờ công tác quy hoạch và đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ đối ngoại có phẩm chất chính trị vững vàng, có trình độ chuyên môn, tin học và ngoại ngữ ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Tình hình quốc tế còn diễn biến khó khăn và phức tạp. Chính sự khó khăn và phức tạp của tình hình sẽ là ngọn lửa thử vàng cho các hoạt động đối ngoại thời gian tới. Nhìn lại, hoạt động đối ngoại năm 2004 và các năm trước càng củng cố thêm lòng tin vào bản lĩnh lãnh đạo và chỉ đạo sáng suốt của Ðảng ta. Không có thành công nào lại đến một cách dễ dàng, thuận lợi. Hơn lúc nào hết, hoạt động đối ngoại phải phát huy vai trò và thế mạnh của mình để vượt qua thử thách, khai phá và tận dụng những thuận lợi nhằm thực hiện thành công nhiệm vụ mà Ðảng, Nhà nước và nhân dân tin tưởng giao phó.