Thế và vận nước lên thấy rõ!
Tuổi trẻ, thứ Năm, 18/12/2003, 08:23 (GMT+7)
TT - “Khi tới thăm VN năm 1995, tôi không ngờ con người và đất nước VN lại nồng hậu và thân thiện đến thế. Ấn tượng tốt đẹp ấy còn lưu lại trong tôi đến tận bây giờ” - cựu tổng thống Mỹ Bush (Bush cha) đã nói như thế trong cuộc trò chuyện dài một tiếng đồng hồ với Phó thủ tướng Vũ Khoan tại Houston.
Sau chuyến công du Mỹ từ ngày 2 đến 12-12, câu chuyện hình ảnh VN trên đất Mỹ và viễn cảnh của mối quan hệ Mỹ - Việt đã được Phó thủ tướng Vũ Khoan tâm sự với báo giới ít ngày sau khi ông từ nước Mỹ trở về.
* Tuổi Trẻ: Trong chuyến thăm, Phó thủ tướng đã có các cuộc tiếp xúc với nhiều quan chức cao cấp của chính giới Mỹ. Hai bên đã nhất trí khuôn khổ của mối quan hệ Việt - Mỹ thời gian tới như thế nào?
- Vâng, tôi đã có hàng loạt các cuộc tiếp xúc với các quan chức cao cấp của chính phủ và nghị viện Hoa Kỳ như với Ngoại trưởng C.Powell, cố vấn an ninh C.Rice, quyền Bộ trưởng Thương mại S.Bodman, Bộ trưởng Nông nghiệp A.Veneman, đại diện thương mại Mỹ R.Zoelick, Bộ trưởng Bộ Giao thông N.Mineta, gặp ba thượng nghị sĩ có vai trò lớn trong Thượng viện Hoa Kỳ như thượng nghị sĩ Chuck Hagel là một trong những thủ lĩnh Đảng Cộng hòa tại thượng viện.
“Nếu phải nói về hình ảnh VN trong năm qua, tôi có thể khẳng định thế và vận nước lên thấy rõ. Trong tất cả các cuộc tiếp xúc với các đối tác nước ngoài, họ đều đánh giá cao VN ở năm điểm. Thứ nhất, tốc độ phát triển nhanh. Thứ hai, giải quyết các vấn đề xã hội khá hiệu quả. Thứ ba, thành công trong việc đối phó với SARS. Thứ tư là có độ ổn định xã hội cao. Và cuối cùng là vị thế của VN trong khu vực ngày càng khẳng định.
Không khí chung của các cuộc tiếp xúc là phía Mỹ đánh giá cao sự phát triển nhanh chóng của VN cũng như vai trò tích cực của VN tại khu vực Đông Nam Á. Phía Mỹ cũng ghi nhận thời gian qua, quan hệ Việt- Mỹ đã có bước tiến quan trọng. Nhiều chuyến thăm của các quan chức VN tới Mỹ được tiến hành khá dồn dập thời gian gần đây như chuyến thăm của bộ trưởng thương mại, bộ trưởng ngoại giao, bộ trưởng kế hoạch - đầu tư và đặc biệt là chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Phạm Văn Trà. Nhiều nhân vật trong chính giới Mỹ cũng như giới doanh nghiệp (DN) và các nhà khoa học cũng đề cao sự phát triển mạnh mẽ quan hệ kinh tế - thương mại song phương sau hai năm thực hiện BTA.
Đáng chú ý, giới chức Mỹ đa số tỏ ý tán thành đề xuất của tôi về việc hai bên nên bàn thảo tiến tới xây dựng một khuôn khổ quan hệ song phương ổn định và lâu dài hơn. Điều này rất có ý nghĩa bởi xu thế hiện nay là các nước đều muốn xây dựng các khuôn khổ quan hệ, là nền tảng để gia tăng hợp tác trên mọi lĩnh vực, từ kinh tế tới các hoạt động nhân đạo, chống khủng bố... Tất nhiên, cả hai bên đều cần thảo luận thêm và cần cả thời gian để tiến tới xác định những nội dung cụ thể của khuôn khổ quan hệ này.
* Tuổi Trẻ: Dư luận cho rằng chuyến thăm Mỹ của Phó thủ tướng cũng là một hành trình nhằm quảng bá VN như là điểm đến của đầu tư và du lịch. Mục đích này đã gặt hái được những kết quả ra sao so với dự định, thưa Phó thủ tướng?
Nếu phải nói về hình ảnh VN trong năm qua, tôi có thể khẳng định thế và vận nước lên thấy rõ. Trong tất cả các cuộc tiếp xúc với các đối tác nước ngoài, họ đều đánh giá cao VN ở năm điểm. Thứ nhất, tốc độ phát triển nhanh. Thứ hai, giải quyết các vấn đề xã hội khá hiệu quả. Thứ ba, thành công trong việc đối phó với SARS. Thứ tư là có độ ổn định xã hội cao. Và cuối cùng là vị thế của VN trong khu vực ngày càng khẳng định.
Tuy nhiên, câu chuyện quảng bá hình ảnh chủ yếu sẽ là những gì chúng ta thực hiện trong thực tế, ngay tại đất nước mình chứ không chỉ trông chờ vào những mẩu quảng cáo hoặc những lời lẽ tuyên truyền. Chúng ta tạo môi trường kinh doanh tốt thì các nhà đầu tư sẽ tự tìm đến, chúng ta chủ động tạo thuận lợi cho du khách (như việc miễn visa cho du khách các nước ASEAN và Nhật chẳng hạn) thì nhất định làn sóng du lịch sẽ tăng cao.
Bên cạnh các cuộc tiếp xúc với chính giới Mỹ, tôi đã có khoảng vài chục cuộc gặp với các DN và các nhà khoa học Mỹ trải dài tại sáu thành phố của bốn bang. Họ đều là những DN hàng đầu của Mỹ và thế giới như Motorola, Intel, Unocal, Boeing, New York Life... Với sự tham gia của 35 DN VN, diễn đàn DN Việt - Mỹ đã được tổ chức ở Washington, Chicago, Houston và Orange County. Các DN Mỹ bày tỏ mối quan tâm đặc biệt tới VN, thể hiện qua việc đặt rất nhiều câu hỏi về môi trường đầu tư cũng như cơ chế, chính sách của VN.
Đặc biệt, nhiều thỏa thuận hợp tác cụ thể đã được thông qua. Công ty hàng đầu MDG chuyên về dịch vụ ở Houston đồng ý lập quĩ đầu tư mạo hiểm trị giá 80 triệu USD, hợp tác với khu công nghệ cao của Hà Nội để đầu tư cho các đơn vị khoa học của VN có khả năng làm ra sản phẩm ứng dụng cao. Lợi nhuận nếu có sẽ được chia sẻ cho cả hai bên, ngược lại nếu hợp tác không thành thì họ chấp nhận rủi ro. Cần lưu ý đây là hình thức đầu tư lần đầu tiên có tại VN. Với Hãng Intel, tôi còn nhớ chỉ mới hai năm trước khi tôi thăm Mỹ trong vai trò bộ trưởng thương mại, họ nói trong đầu họ còn chưa có chữ VN.
Lần này khác hẳn, một vị lãnh đạo của Intel vừa đi công tác ở VN dù bị trễ chuyến bay vẫn vội vàng tới dự cuộc gặp với đoàn VN. Công ty dệt may JC Penny cũng đã công bố ý định đầu tư vào Thái Bình để thiết lập các xưởng cung ứng hàng dệt may đại qui mô. Ngoài ra, các công ty dầu khí, bảo hiểm hàng đầu cũng bày tỏ mong muốn đầu tư vào VN. Tôi có thể nói điều này thể hiện phần nào sự thành công của chuyến đi bởi một trong những mục tiêu đặt ra cho đoàn là thu hút thêm đầu tư từ Mỹ vào các lĩnh vực công nghệ cao và dịch vụ.
Riêng về lĩnh vực nông nghiệp, chuyến thăm đã đạt ba kết quả lớn. Thứ nhất, tôi và Bộ trưởng Nông nghiệp Veneman đã đồng ý hai nước sẽ ký một hiệp định hợp tác về nông nghiệp. Thứ hai, tập đoàn trồng bông lớn ở Texas đã chủ động xin gặp đoàn VN để trình bày về một dự án hợp tác trồng bông. Thứ ba, chính bà Bộ trưởng Veneman đề cập tới dự án trồng thí điểm ca cao ở VN. Bà cho biết phía Mỹ đánh giá cao dự án này vì cho rằng VN có nhiều tiềm năng để trồng ca cao do hợp thổ nhưỡng và có các chương trình khuyến nông tốt. Tôi nói Chính phủ VN hoàn toàn hoan nghênh dự án này và sẽ ủng hộ.
Chúng tôi đã nêu ra một cách thẳng thắn tất cả những vấn đề mà hai bên còn khác biệt như nhận thức, đánh giá về các khái niệm dân chủ, nhân quyền, tự do tôn giáo. Tuy nhiên, hai bên đã đi tới một sự đồng thuận là mặc dù còn sự khác biệt nhưng sẽ thông qua đối thoại để hiểu biết nhau hơn. Hai bên nhất trí không nên để những vấn đề đó ảnh hưởng tới đà phát triển đang gia tăng trong quan hệ hai nước.
* Nông Thôn Ngày Nay: Các vấn đề về rào cản thương mại được đề cập ra sao thưa Phó thủ tướng?
- Đó là chủ đề được tôi nêu nhiều với quyền Bộ trưởng Thương mại Bodman. Tôi nói rằng những rào cản thương mại như các vụ kiện bán phá giá cá ba sa hoặc sắp tới là mặt hàng tôm của VN không đem lại lợi ích cho cả hai bên. Ông Bodman hứa phía Mỹ sẽ xem xét các vụ kiện một cách công bằng. Nhưng ông cũng nói thêm rằng luật của Mỹ cho phép các DN có quyền kiện như vậy.
Tôi cũng thẳng thắn nhận xét rằng mặc dù luôn giương cao khẩu hiệu tự do hóa thương mại nhưng đang có một xu hướng bảo hộ rất mạnh ở Mỹ. Cần nhớ rằng họ không chỉ kiện tôm của VN mà còn kiện nhiều nước khác, cũng như Trung Quốc đang gặp rắc rối với hàng dệt may tại Mỹ. Tính sơ bộ thì mỗi năm có khoảng 100 vụ kiện bán phá giá như vậy tại Mỹ. Ngoài ra, giới chức Mỹ cũng chịu rất nhiều sức ép từ phía các DN, nhất là trong thời điểm sắp bầu cử. Chúng ta hội nhập, giong con thuyền xuất khẩu ra đại dương cũng phải biết chấp nhận sự cạnh tranh quyết liệt, thậm chí cả cảnh “cá lớn nuốt cá bé”, không thể trông chờ bất kỳ sự “nương tay” nào.
* Lao Động: Phó thủ tướng cảm nhận thế nào về hình ảnh VN tại Mỹ? Và dư luận của đông đảo bà con Việt kiều tại Mỹ về chuyến thăm ra sao?
- Tại Houston, tôi có cuộc nói chuyện thân mật với cựu tổng thống Mỹ Bush (Bush cha). Ngay đầu cuộc gặp ông nói: “Khi tới thăm VN năm 1995, tôi không ngờ con người và đất nước VN lại nồng hậu và thân thiện đến thế. ấn tượng tốt đẹp ấy còn lưu lại trong tôi đến tận bây giờ”. Vâng, đấy chính là câu chuyện hình ảnh VN. Ngoài ra tôi nghĩ rằng có một tầng lớp người Mỹ rất quan tâm tới VN, đó là các cựu chiến binh. Họ đều mong muốn quay lại. Tuy nhiên cũng phải nhìn nhận rằng chúng ta còn tương đối yếu trong công tác quảng bá hình ảnh.
Khác với những lần trước, trong chuyến thăm này tôi không chứng kiến cuộc biểu tình nào của một số người Việt vẫn còn nuôi hận thù. Hình như chỉ có một số ít chừng mươi người tụ tập biểu tình tại Houston. Nhưng tôi cảm nhận tình cảm và thái độ của bà con người Việt lần này khác hẳn. Trong cuộc gặp gỡ với cộng đồng người Việt, bà con chủ yếu hỏi về các cơ chế, chính sách để về quê làm ăn. VTV4 và thông tin của các báo VN trên mạng Internet đã tác động rất tích cực, bà con hầu như đều nắm được các thông tin về quê nhà. Tôi có gặp chủ bút tờ Đất Việt, ông khoe báo ông có số phát hành lớn mà chủ yếu là do dùng lại những tin tức trên mạng của VN.
* Saigon Times: Liệu chúng ta có chú trọng tới việc đẩy mạnh các cuộc tiếp xúc hành lang với chính giới Mỹ?
- Chúng ta hiểu rằng các cuộc vận động hành lang đóng vai trò rất lớn trong chính trường Mỹ. Tuy nhiên, cá nhân tôi nghĩ rằng chúng ta không nên rập khuôn theo bất cứ một khuôn mẫu nào bởi quan hệ Việt - Mỹ có những nét đặc thù khác hẳn xuất phát từ hoàn cảnh lịch sử riêng trong quan hệ hai nước. Phương châm mà chúng ta theo đuổi sẽ là tiếp xúc rộng rãi, chủ động tiếp cận và đối thoại thẳng thắn không né tránh kể cả với những nhân vật có quan điểm khác biệt. Chính vì vậy mà tôi đã dành rất nhiều thời gian trả lời phỏng vấn các báo nước ngoài trong thời gian thăm Mỹ. Tôi cũng quan tâm theo dõi họ viết ra sao thì thấy rằng họ đều viết theo tinh thần tích cực. Điều này cho thấy chủ động luôn mang lại kết quả và lợi thế.
CẨM HÀ ghi
