Socialist Republic of Vietnam

Từ ngày 5 tháng 11 đến ngày 13 tháng 11 năm 2001, tại thủ đô Hà Nội đã diễn ra Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa IX). Đồng chí Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh chủ trì Hội nghị, phát biểu ý kiến khai mạc và bế mạc Hội nghị.

Hội nghị đã làm việc khẩn trương, phát huy dân chủ, thảo luận và tranh luận thẳng thắn, sâu sắc với tinh thần trách nhiệm cao của từng đồng chí ủy viên Trung ương để giải quyết có hiệu quả các vấn đề trong chương trình làm việc của Hội nghị.

Hội nghị đã thảo luận và cho ý kiến về phương hướng chỉ đạo việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 1992;
phương hướng bầu cử Quốc hội khóa XI; kiểm điểm việc thực hiện kế hoạch kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2001; xác định mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2002, cụ thể hóa thêm
phương hướng, nhiệm vụ, kế hoạch 5 năm 2001 - 2005; phương
hướng, biện pháp tiếp tục thực hiện cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2) khóa VIII, ngăn chặn, đẩy lùi tệ tham nhũng, lãng phí...

1- Hội nghị đã thảo luận và thông qua phương hướng chỉ đạo việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 1992 với quan điểm là: Tiếp tục khẳng định bản chất và mô hình tổng thể của thể chế chính trị và bộ máy nhà nước đã được xác định trong
Cương lĩnh của Đảng và Hiến pháp năm 1992. Tổ chức bộ máy nhà nước theo nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công và phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện 3 quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước. Phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Chỉ sửa đổi, bổ sung một số vấn đề thực sự bức xúc, đã có đủ cơ sở, được kiểm nghiệm trong thực tiễn và có sự thống nhất cao. Trọng tâm là sửa đổi, bổ sung một số điều về tổ chức bộ máy nhà nước làm cơ sở cho việc tiếp tục cải cách bộ máy nhà nước. Đồng thời sửa đổi, bổ sung một số điều thuộc các lĩnh vực khác cho phù hợp với các nội dung mới đã được Nghị quyết Đại hội lần thứ IX của Đảng xác định.

Quán triệt các quan điểm chỉ đạo đó, Hội nghị đã cho ý kiến về phương hướng sửa đổi, bổ sung một số điều trong Hiến pháp về Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân và Lời nói đầu.

Ban Chấp hành Trung ương giao Bộ Chính trị chỉ đạo Đảng đoàn Quốc hội, ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 1992 hoàn chỉnh đề án trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10 (tháng 11 và 12 năm 2001).

Hội nghị cũng cho ý kiến về phương hướng bầu cử Quốc hội khóa XI, đảm bảo việc chuẩn bị cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XI tiến hành dân chủ, đúng pháp luật, an toàn và tiết kiệm, bầu được những đại biểu Quốc hội đủ tiêu chuẩn, với cơ cấu hợp lý, đáp ứng yêu cầu của tình hình và nhiệm vụ mới, thay mặt nhân dân quyết định các vấn đề trọng đại của đất nước, góp phần hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.

2 - Hội nghị đã thảo luận, thông qua báo cáo kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2002, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2001 - 2005.

Hội nghị đã phân tích, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch và ngân sách nhà nước năm 2001, chỉ rõ thành tựu, yếu kém và nguyên nhân của tình hình. Năm 2001, bên cạnh những thuận lợi cơ bản, nền kinh tế nước ta phải đương đầu với những khó khăn rất lớn : kinh tế thế giới tiếp tục trì trệ, thị trường xuất khẩu bị thu hẹp; giá cả nhiều mặt hàng xuất khẩu quan trọng của ta giảm mạnh và liên tục, gần đây giá xuất khẩu dầu thô cũng có những biến động bất lợi; sau sự kiện 11-9-2001 tại Mỹ, tình hình kinh tế thế giới có những diễn biến phức tạp tác động đến kinh tế nước ta. Bên cạnh đó, thiệt hại do những trận lũ lụt năm trước gây ra còn chưa khắc phục hết, thì năm nay lũ lụt lại tiếp tục xảy ra ở đồng bằng sông Cửu Long và nhiều tỉnh miền trung làm cho nền kinh tế nước ta thêm khó khăn.

Trong bối cảnh đó, năm 2001 nền kinh tế nước ta vẫn tiếp tục phát triển khá và ổn định; cơ cấu kinh tế đã có bước chuyển dịch tích cực; các nguồn lực trong nước được huy động cho đầu tư phát triển tăng khá; thu ngân sách vượt dự toán và tăng nhiều so với năm trước; một số lĩnh vực xã hội có tiến bộ; quốc phòng, an ninh được củng cố, độc lập chủ quyền của đất nước được giữ vững; vị thế và uy tín của nước ta trên trường quốc tế được nâng lên. Tuy một số chỉ tiêu chưa đạt mức kế hoạch đề ra, những thành tựu đạt được trong năm 2001 là rất tích cực và đáng khích lệ. Đây là kết quả của sự phấn đấu rất cao của các cấp, các ngành, của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta và kế thừa những thành quả đạt được trong nhiều năm trước đây.

Tuy nhiên, tình hình kinh tế - xã hội còn nhiều yếu kém: chất lượng tăng trưởng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế còn thấp. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch chậm; việc khai thác các nguồn lực trong nước còn chưa tương xứng với khả năng và yêu cầu; nền tài chính còn chưa vững chắc; lĩnh vực xã hội còn nhiều vấn đề đáng lo ngại.

Hội nghị đã chỉ rõ những mặt hạn chế, yếu kém có nguyên nhân khách quan, nhưng nhấn mạnh nguyên nhân chủ quan, chủ yếu là việc triển khai tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước chậm, kém hiệu lực, hiệu quả, công tác tổ chức cán bộ còn nhiều bất cập. Một bộ phận không nhỏ cán bộ, kể cả cán bộ có chức trách cao yếu kém cả về năng lực và phẩm chất. Cải cách hành chính còn chậm. Công tác xây dựng Đảng, xây dựng bộ máy nhà nước chưa đáp ứng được đòi hỏi của tình hình.

Phân tích tình hình, bối cảnh quốc tế và trong nước, nêu bật những khó khăn, hạn chế và những thuận lợi khi bước vào kế hoạch năm 2002, Hội nghị chỉ rõ: các nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách năm 2002 và những năm tới cần quán triệt sâu sắc quan điểm phát huy cao nhất nội lực, đồng thời tranh thủ có hiệu quả các nguồn lực bên ngoài, hạn chế những ảnh hưởng xấu, tận dụng những cơ hội mới để phát triển nhanh và bền vững. Phấn đấu năm 2002 đạt tốc độ tăng trưởng bằng hoặc cao hơn năm 2001; tới năm 2005 đạt được các mục tiêu kế hoạch 5 năm do Đại hội IX đề ra. Đồng thời, phải chủ động có các phương án phù hợp để ứng phó kịp thời với những diễn biến phức tạp chưa lường trước được của tình hình.

Cùng với phấn đấu duy trì tốc độ tăng trưởng cao, phải nâng cao chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế. Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu đầu tư và sản xuất, cơ cấu lao động theo
hướng phát huy lợi thế, nâng cao hiệu quả, sức cạnh tranh và tính độc lập tự chủ của nền kinh tế trong điều kiện hội nhập kinh tế thế giới; tiếp tục mở rộng thị trường xuất khẩu, đồng thời phải đáp ứng tốt hơn nhu cầu thị trường trong nước. Đẩy nhanh việc ứng dụng những thành tựu khoa học và công nghệ tiên tiến trong tất cả các ngành và lĩnh vực kinh tế - xã hội, đặc biệt là trong nông nghiệp và sản xuất hàng xuất khẩu. Thực hiện tốt Nghị quyết Trung ương 3 về sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước; phát huy cao nhất sức mạnh của toàn dân tộc, của các thành phần kinh tế để phát triển đất nước.

Tập trung giải quyết những vấn đề xã hội bức xúc. Tiếp tục làm tốt công tác xóa đói, giảm nghèo, giải quyết việc làm, nâng cao đời sống của nhân dân, nhất là đồng bào ở vùng sâu, vùng xa, vùng thường xuyên bị thiên tai, của đồng bào các dân tộc thiểu số; tập trung chỉ đạo sớm ổn định đời sống của nhân dân vùng ngập lũ đồng bằng sông Cửu Long và vùng bị bão lũ ở miền Trung. Đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, các tệ nạn ma túy, mại dâm. Có biện pháp đồng bộ, kiên quyết để giảm tai nạn giao thông và xóa bằng được các băng nhóm phạm tội có tổ chức. Kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng - an ninh, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, chủ quyền của đất nước trong mọi tình huống.

Đẩy mạnh cải cách hành chính trên tất cả các mặt thể chế, tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ, công chức và quản lý tài chính công, đặc biệt là tạo ra bước chuyển biến căn bản trong cải cách thủ tục hành chính. Tiếp tục thực hiện tốt cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng theo Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2), nhất là đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí; thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở; nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức đảng, xây dựng các cấp ủy đảng và bộ máy nhà nước trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu của tình hình và nhiệm vụ.

Ban Chấp hành Trung ương giao Bộ Chính trị chỉ đạo Ban cán sự đảng Chính phủ hoàn chỉnh các báo cáo Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2002 và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2001 - 2005 để trình Quốc hội trong kỳ họp sắp tới.

3 - Về nhiệm vụ tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2) khóa VIII, đẩy mạnh cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi tệ tham nhũng, lãng phí, Hội nghị đã dành nhiều thời gian phân tích sâu sắc những kết quả đạt được và những khuyết điểm, thiếu sót chính; phân tích sâu thêm những nguyên nhân chủ quan dẫn đến những khuyết điểm, thiếu sót về lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện; đồng thời, dành phần quan trọng trình bày và xem xét quyết định một số chủ trương, biện pháp thiết thực, cụ thể để đẩy mạnh cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng mà trọng tâm là việc ngăn chặn, đẩy lùi tệ tham nhũng, lãng phí.

Từ sau Đại hội lần thứ IX của Đảng đến nay, thực hiện Chỉ thị số 03-CT/TW ngày 07-6-2001 của Bộ Chính trị, toàn Đảng tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2) khóa VIII. Đợt triển khai quán triệt và tổ chức thực hiện Nghị quyết Đại hội đã góp phần củng cố và nâng cao một bước đáng kể nhận thức tư tưởng chính trị của cán bộ, đảng viên, trước hết của đội ngũ cán bộ chủ chốt các cấp, các ngành. Nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng
được coi trọng hơn. Những biểu hiện suy thoái đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên tiếp tục được cảnh tỉnh, răn đe; một số nơi các vụ việc tiêu cực có giảm bớt. Các vụ việc nổi cộm, phần lớn liên quan đến tệ tham nhũng, lãng phí, quan liêu, trong đó có không ít vụ việc tồn đọng kéo dài nhiều năm được tiếp tục giải quyết. Đoàn kết trong Đảng, trước hết trong cấp ủy, tổ chức đảng có chuyển biến tích cực. Việc thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, đổi mới phong cách công tác, lề lối làm việc có tiến bộ.

Tuy nhiên, nhìn chung, cho đến nay cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng chưa tạo được những chuyển biến cơ bản trong công tác xây dựng Đảng, trong việc nâng cao chất lượng của các tổ chức đảng và của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là chưa ngăn chặn và đẩy lùi được nạn tham nhũng, tiêu cực.

Nhiều cấp ủy, tổ chức đảng chưa kiên quyết chỉ đạo tập trung giải quyết dứt điểm những vấn đề nổi cộm. Một số vụ án tham nhũng đã phát hiện, xử lý không nghiêm minh hoặc để kéo dài. Tình trạng tham nhũng, lãng phí tồn tại và phát triển trong nhiều lĩnh vực, kể cả lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa, xã hội, bảo vệ pháp luật... Một số chủ trương, biện pháp phòng, chống tham nhũng, lãng phí thực hiện còn nửa vời, mang tính hình thức, thiếu kiểm tra, đôn đốc. Tình hình mất đoàn kết nội bộ ở một số nơi đến nay vẫn diễn biến phức tạp, ảnh hưởng tiêu cực đến công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

Những khuyết điểm, thiếu sót nêu trên do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Về chủ quan, có những nguyên nhân chủ yếu là:

Sự chỉ đạo của các cấp ủy đảng, trước hết là của Bộ Chính trị chưa kiên quyết và chưa tập trung đúng mức. Một số cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp chưa tự giác tự phê bình và phê bình, chưa làm gương cho cán bộ, đảng viên trong đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí. Việc xử lý một số vụ việc nổi cộm chưa nghiêm, vẫn còn vụ việc có biểu hiện "trên nhẹ, dưới nặng". Nhiều cấp ủy, tổ chức đảng chưa thật sự dựa vào dân, chưa coi trọng tiếp thu ý kiến phê bình của dân để xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Một số chủ trương, biện pháp, quy chế, chính sách nhằm ngăn ngừa, đấu tranh chống tệ tham nhũng, lãng phí quy định chưa hợp lý, chặt chẽ, tính khả thi chưa cao, còn ít hiệu quả. Thiếu sự phân công phối hợp chỉ đạo việc chống tham nhũng một cách có hiệu lực, hiệu quả từ Trung ương đến địa phương, ở các ngành, các lĩnh vực, ở mỗi đơn vị.

Để tiếp tục thực hiện cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng theo Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2), Hội nghị xác định cả ba nội dung cơ bản của Nghị quyết đều phải đi sâu, thực hiện có hiệu quả, nhưng hiện nay, chống tham nhũng, lãng phí là vấn đề nóng bỏng, trọng tâm cần tập trung giải quyết.

Cùng với việc thực hiện các giải pháp đồng bộ có tính lâu dài, cơ bản, Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương quyết định một số biện pháp cụ thể, trước mắt, nhằm ngăn chặn, đẩy lùi một bước tệ tham nhũng, lãng phí là: tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng đối với cán bộ, đảng viên; tiếp tục hoàn thiện hệ thống luật pháp và cơ chế, chính sách, đẩy mạnh cải cách hành chính; đưa tự phê bình và phê bình vào nền nếp thường xuyên trong sinh hoạt đảng; khẩn trương giải quyết, xử lý những vụ việc nổi cộm, bức xúc; các vụ án liên quan đến cán bộ lãnh đạo, dù cán bộ đó ở cấp nào, đương chức hoặc đã chuyển công tác, đã nghỉ hưu cũng phải được xem xét đầy đủ về trách nhiệm hành chính hoặc hình sự theo đúng Điều lệ Đảng, pháp luật Nhà nước. Các cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng phải thực hiện đúng các quy định của pháp luật, không được có các hành vi (bằng bất cứ hình thức nào) can thiệp vào quá trình điều tra, xét xử các vụ án nhằm bao che, để lọt người, lọt tội. Kê khai nhà, đất, cơ sở sản xuất kinh doanh của cán bộ, công chức nhằm mục đích làm rõ ràng, minh bạch về tài sản của cán bộ, công chức; tạo điều kiện để tổ chức và quần chúng quản lý và giám sát, nhất là giám sát việc hình thành những tài sản mới; góp phần ngăn ngừa tham nhũng, tiêu cực. Nghiêm cấm việc lấy tiền của Nhà nước, của tập thể biếu, tặng cho cá nhân, tổ chức, trừ trường hợp thực hiện chính sách theo quy định; cán bộ, công chức không được nhận tiền, quà biếu, tiền thưởng không đúng chính sách, chế độ của các cơ quan, tổ chức kinh tế - xã hội trong mọi trường hợp, kể cả các ngày lễ, tết, đi công tác.

Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí theo pháp lệnh của Quốc hội và quy định của Chính phủ, trước hết, trong lĩnh vực xây dựng cơ bản, cấp phép, đấu thầu và quản lý dự án; quản lý, sử dụng đất đai, xây dựng trụ sở làm việc, mua sắm trang thiết bị, phương tiện đi lại, điện thoại; khi phát hiện sai phạm, cần tổ chức kiểm điểm xử lý nghiêm đối với lãnh đạo cơ quan, đơn vị và người trực tiếp vi phạm. Thực hiện đầy đủ, nghiêm túc quy định những điều đảng viên không được làm; công khai những điều đảng viên không được làm cho quần chúng nhân dân biết để giám sát đảng viên thực hiện; đưa việc kiểm điểm thực hiện Quy định những điều đảng viên không được làm vào sinh hoạt thường kỳ của cấp ủy, tổ chức đảng cơ sở. Xử lý về trách nhiệm đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý để xảy ra các vụ tiêu cực, tham nhũng lớn trong cơ quan, đơn vị; bảo vệ và khen thưởng những người tích cực đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng; động viên, khuyến khích, khoan dung đối với những người tự giác, thành khẩn khai báo và trả lại tài sản khi mắc sai phạm, tích cực khắc phục những hậu quả gây ra. Hoàn thiện Quy chế dân chủ ở cơ sở; gắn chặt việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở với cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí.

Về chỉ đạo tổ chức thực hiện, Hội nghị Trung ương đã chỉ rõ trách nhiệm của các tổ chức và cá nhân các đồng chí lãnh đạo ở các cấp, các ngành, các đơn vị trong việc thực hiện các giải pháp Trung ương đã đề ra để chống tham nhũng, lãng phí, tiếp tục thực hiện tốt Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong tình hình mới.

Hội nghị Trung ương còn thảo luận và quyết định một số vấn đề quan trọng khác.

Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương đã hoàn thành các nội dung trong chương trình đề ra.

Ban Chấp hành Trung ương Đảng kêu gọi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết, ý thức tự lực tự cường, vượt qua mọi khó khăn thách thức, phấn đấu hoàn thành thắng lợi mục tiêu kế hoạch năm 2002 và kế hoạch 5 năm 2001 - 2005 do Đại hội IX đề ra; tạo bước chuyển mạnh mẽ trong cuộc đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí; xây dựng Đảng ta thật sự trong sạch vững mạnh, lãnh đạo nhân dân ta đưa sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa vững vàng tiến lên phía trước.